نکات تکمیلی آموزش نرم‌افزار کامفار

COMFAR Software Additional Tips

——————————————————————————————————————————————————-

۱. نرخ تورم در نرم‌افزار کامفار

تاثیر جدول تورم بر هزینه‌های فاز ساخت در نرم‌افزار کامفار

استفاده از آیتم نرخ تورم در نرم‌افزار کامفار موجب خواهد شد که کلیه هزینه‌ها و درآمدهای طرح از سال اول تحت تاثیر نرخ تورم ثبت شده افزایش یابند. در صورت فعال کردن نرخ تورم (بدون فعال‌سازی فیلد ارزیابی مجدد دارایی‌ها) در نرم‌افزار کامفار، هزینه‌های سرمایه‌گذاری ثابت و قبل از بهره‌برداری نیز تحت تاثیر نرخ تورم ثبت شده افزایش یافته و هزینه استهلاک و همچنین ارزش اسقاط و دارایی‌ها نیز افزایش می‌یابد. به عنوان مثال، چنانچه مجموع هزینه‌های سرمایه‌گذاری ثابت و قبل از بهره‌برداری ثبت شده در پروژه‌ای با فاز ساخت دو ساله و فاز تولید پانزده ساله، معادل ۱۰۰ میلیارد تومان در سال اول و ۲۰۰ میلیارد تومان در سال دوم باشد و نرخ تورم معادل ۲۰ درصد فرض شود، آنگاه تحت تاثیر نرخ تورم، مجموع هزینه‌های سرمایه‌گذاری ثابت و قبل از بهره‌برداری سال اول در عدد ۱.۲ به توان یک می‌رسد و به ۱۲۰ میلیارد تبدیل خواهد شد و مجموع هزینه‌های سرمایه‌گذاری ثابت و قبل از بهره‌برداری سال دوم در عدد ۱.۲ به توان دو می‌رسد و به ۲۸۸ میلیارد تبدیل خواهد شد. بنابراین، مجموع آنها ۴۰۸ میلیارد تومان خواهد شد که محاسبه استهلاک در طول دوران بهره‌برداری، بر مبنای همین عدد انجام خواهد شد.
در این حال حالت، که فقط فیلد تورم فعال شده است و فیلد ارزیابی مجدد دارایی‌ها انتخاب نشده است، محاسبه استهلاک تا انتهای عمر دارایی، بر مبنای ارزش ۴۰۸ میلیاردی انجام خواهد شد و ارزش اسقاط دارایی‌ها در انتهای پروژه، بر اساس درصدی از همان مبلغ ۴۰۸ میلیاردی تعیین می‌شود. یعنی مثلاً اگر در مثال بالا، نرخ اسقاط یا قراضه (Scrap) معادل ۱۰ درصد ثبت شده باشد، آنگاه درآمد حاصل از فروش اسقاط دارایی در انتهای عمر پروژه، معادل ۴۰.۸ میلیارد تومان خواهد بود.
حال چنانچه علاوه بر فیلد تورم (Inflation)، فیلد ارزیابی مجدد دارایی‌ها (Revaluation of Fixed Assets) نیز فعال شود، آنگاه مبلغ استهلاک سالیانه، به واسطه ارزیابی مجدد دارایی‌ها در ترازنامه، افزایش ۲۰ درصدی خواهد داشت و ارزش اسقاط دارایی در انتهای فاز تولید ۱۵ ساله، بدین گونه محاسبه خواهد شد:
ده درصد ارزش دارایی تعریف شده در سال اول فاز ساخت (معادل ۱۲ میلیارد تومان) در عدد ۱.۲ به توان ۱۶ خواهد رسید و ده درصد ارزش دارایی تعریف شده در سال دوم فاز ساخت (معادل ۲۸.۸ میلیارد تومان) در عدد ۱.۲ به توان ۱۵ خواهد رسید که مجموع آنها معادل ۶۶۵.۵۸ میلیارد تومان خواهد شد. در واقع، در این حالت، درآمد حاصل از فروش اسقاط دارایی در انتهای پروژه، با نرخ تورمی که ثبت شده، به‌روز رسانی می‌شود.
بنابراین چنانچه، هدف از فعال‌سازی فیلد تورم، ارزیابی مجدد دارایی به صورت سالیانه در ترازنامه باشد به گونه‌ای که فروش اسقاط دارایی‌های ثابت در انتهای عمر پروژه نیز با اعمال نرخ تورم صورت گیرد، حتما باید فیلد ارزیابی مجدد دارایی‌ها نیز فعال شود.

تاثیر جدول تورم بر هزینه‌های عملیاتی و درآمدها در نرم‌افزار کامفار

کل هزینه‌ها و درآمدهای عملیاتی ثبت شده در ورودی‌های نرم‌افزار کامفار، تحت تاثیر نرخ تورم، از همان سال اول افزایش می‌یابند. به عنوان مثال، چنانچه طول فاز ساخت پروژه‌ای دو سال و نرخ تورم سالیانه ۲۰ درصد باشد، آنگاه هزینه‌های عملیاتی و درآمد سال اول ثبت شده در ورودی‌های نرم افزار کامفار در عدد ۱.۲ به توان سه ضرب خواهند شد و هزینه‌ها و درآمدهای سال دوم تولید، در عدد ۱.۲ به توان چهار ضرب خواهند شد و به همین ترتیب تا سال آخر محاسبات انجام خواهد شد.

جمع‌بندی منطق نرم‌افزار کامفار بر اساس جدول تورم (Inflation)

در واقع، نرم‌افزار کامفار این‌گونه فرض می‌کند که هزینه‌ها و درآمدهایی که در زمان تهیه طرح توجیهی در بخش ورودی‌های کامفار ثبت می‌شود، بر اساس قیمت‌های امروز است، و فرآیند نوشتن طرح توجیهی، یک دوره (یک سال) پیش از شروع فاز ساخت پروژه می‌باشد. بنابراین، حتی هزینه‌های سال اول فاز ساخت نیز باید با یک سال تورم در نظر گرفته شوند.

باید توجه داشت که چنانچه آیتم تورم در نرم‌افزار کامفار فعال شود، آنگاه می‌بایست به‌ازای هر واحد پولی به‌صورت مجزا، برآورد نرخ تورم هر سال کشور مربوطه را تا پایان عمر پروژه ثبت نمود. در واقع، برآورد نرخ تورم در خصوص هر واحد پولی در هر سال می‌تواند عددی متفاوت باشد.

نحوه عملکرد فیلد افزایش قیمت‌ها (Escalation) در نرم‌افزار کامفار

فیلد افزایش قیمت‌ها (Escalation) در نرم‌افزار کامفار، این امکان را به کاربر می‌دهد که نرخ تورم را برای هر یک از اقلام هزینه‌ها و درآمدها به‌صورت مجزا تعریف کند. با این تفاوت عملکردی که فعال کردن آن، موجب تغییر در هزینه درآمدهای سال اول نمی‌شود و از سال دوم اعمال می‌شود. در حالی که جدول تورم، هزینه درآمدهای سال اول را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. در واقع، منظور از نرخ افزایش قیمت‌ها در این فیلد، افزایش سالیانه قیمت‌ها نسبت به سال اول است. چراکه مقدار پیش‌فرض فیلد اضافه شدن قیمت‌ها در سال اول (Escalate First Year) که در بخش ویژگی‌های خاص تعریف پروژه قرار دارد، صفر است. معمولاً در شرایطی که پروژه‌ای یک یا چند سال متوقف بوده است و کاربر قصد به‌روز رسانی اتوماتیک کلیه داده‌های ثبت شده در فایل کامفار را داشته باشد، می‌توان با مقدار دادن به فیلد اضافه شدن قیمت‌ها در سال اول، متناسب تعداد سال‌های توقف پروژه، داده‌ها را با نرخ‌های ثبت شده در فیلد افزایش قیمت‌ها (Escalation) در هر جدول به‌روز رسانی کرد (منبع: COMFAR.org)

——————————————————————————————————————————————————-

۲. روش غیر اصولی اما کاربردی (روش دوم) جهت انتقال بهره دوران تنفس وام به دوره بازپرداخت در نرم‌افزار کامفار

تشریح مشکل موجود در روش اصولی انتقال بهره دوران تنفس وام‌ها به دوره بازپرداخت وام در کامفار

از آنجا که پرداخت بهره دوران تنفس وام‌های بلندمدت در اکثر قراردادهای پرداخت تسهیلات از سوی بانک­‌ها به پروژه‌­های سرمایه­‌گذاری، در طول دوره بازپرداخت وام انجام می‌شود، لذا پرداخت بهره دوران تنفس وام، در جدول جریانات نقدی پروژه، به دوره بازپرداخت وام­ انتقال می‌یابد که این کار به‌صورت اصولی از طریق آیتم بهره سرمایه‌­ای شده (Capitalize Interest) در قسمت “بهره” در سرفصل وام بلندمدت نرم­‌افزار کامفار انجام می‌شود. اما از آنجا که استفاده از آیتم بهره سرمایه‌­ای شده در کامفار، منجر به تعریف وام جدید معادل با بهره دوران تنفس خواهد شد، لذا به منظور ارائه گزارش شفاف­‌تر در خصوص مبلغ وام، انتقال بهره دوران تنفس به دوره بازپرداخت، می‌تواند به‌صورت دیگری در نرم‌افزار کامفار انجام شود به گونه‌ای که مبلغ وام در گزارش خروجی، دقیقا معادل با مبلغ مصوبه وام دیده شود، بدون اینکه وام فرضی مربوط به بهره دوران تنفس با آن جمع شده باشد.

پیش نیاز: نکته مهم در خصوص سرفصل اجاره‌های بلند در نرم‌افزار کامفار

نکته‌ای که برای انجام این کار باید از پیش دانست، تفاوت جنس سرفصل اجاره‌های بلندمدت (Leasing Cost) با سایر سرفصل‌های موجود در لیست هزینه‌های تولید (هزینه‌های جاری سالیانه فاز بهره برداری) در نرم‌افزار کامفار است. در واقع، مبالغی که در جدول اجاره‌های بلند مدت (Leasing Cost) ثبت می‌شوند، به عنوان هزینه‌های مالی (Financial Cost) لحاظ می‌شوند و مشابه هزینه بهره وام‌ها، در سرفصل هزینه‌های مالی در گزارش‌های خروجی کامفار دیده می‌شوند. لازم به توضیح است، جدول اجاره‌های بلند مدت در بخش هزینه‌های تولید نرم‌افزار کامفار، جهت ثبت بهره مربوط به قراردادهایی است که تامین ماشین‌آلات و تجهیزات مورد نیاز پروژه را از طریق لیزینگ انجام می‌دهند. اما از آنجا که کلمه لیزینگ در لغت به معنای اجاره بلند مدت است و در ترجمه فارسی نسخه انگلیسی کامفار، تاکیدی بر اصل موضوع نشده است و فقط یک ترجمه تحت‌اللفضی انجام شده است، ابهام برانگیز شده و گاهاً ممکن است به اشتباه برای ثبت هزینه‌های اجاره ساختمان و ماشین‌آلات استفاده شود.

تشریح روش کاربردی انتقال بهره دوران تنفس وام‌ها به دوره بازپرداخت در کامفار

بنابراین، راهکار انتقال بهره دوران تنفس وام به دوره بازپرداخت به گونه‌ای که مبلغ وام در گزارش خروجی کامفار، دقیقا معادل با مبلغ مصوبه وام دیده شود، بدون اینکه وام فرضی مربوط به بهره دوران تنفس با آن جمع شود، به شرح زیر است:

فرض کنیم مقرر است وام بلندمدت پروژه‌ای با فاز ساخت سه ساله، از سال دوم فاز بهره‌برداری در یک دوره پنج ساله بازپرداخت گردد و توافق انجام شده با بانک، حاکی از عدم پرداخت بهره دوران تنفس (شامل سه سال فاز ساخت و یک سال از ابتدای فاز تولید) در طول دوره تنفس و انتقال پرداخت آن به دوره پنج ساله بازپرداخت به صورت مساوی در کل اقساط وام است.

در این حالت، ابتدا مبلغ و نرخ بهره را از تاریخ اخذ اولین مرحله وام در نرم‌افزار کامفار ثبت می‌کنیم. سپس با اجرای فرآیند انجام محاسبات در کامفار، وارد جدول جریانات نقدی به منظور برنامه‌ریزی مالی شده و مبالغ ارائه شده در سطر هزینه‌های مالی که مربوط به سال‌های قبل از دوره بازپرداخت (دوره تنفس چهار ساله) هستند را در فایل اکسل کپی می‌کنیم و مجموع آنها را به عنوان جمع کل بهره دوران تنفس محاسبه می‌کنیم. حال با هدف حذف دستی این مبالغ از سطر هزینه‌های مالی در دوره چهار ساله تنفس، و انتقال دستی آنها به دوره بازپرداخت وام، ابتدا تاریخ محاسبه بهره را در بخش بهره وام تغییر داده و روی انتهای دوره تنفس (ابتدای دوره بازپرداخت) تنظیم می‌کنیم، سپس مجموع بهره دوران تنفس محاسبه شده را در زیر مجموعه جدول اجاره‌های بلند مدت که استثنائاً در سرفصل هزینه‌های مالی در نظر گرفته می‌­شود، تحت عنوان بهره انتقال یافته دوران تنفس وام بلند مدت ثبت می‌کنیم. از آنجا که طبق توافق با بانک، مقرر است بهره دوران تنفس به صورت مساوی در دوره پنج ساله سرشکن شود، منطقی است که مجموع بهره دوران تنفس، به صورت مساوی در همان پنج سال سرشکن شود. (منبع: COMFAR.org)

——————————————————————————————————————————————————-

۳. تنظیم زمان‌بندی پروژه در نرم‌افزار کامفار در حالت عدم انطباق شروع فاز بهره‌برداری با تقویم‌های رسمی

در بسیاری از موارد، تاریخ شروع و پایان فاز ساخت پروژه‌ها، به گونه‌ای نیست که شروع فاز بهره‌برداری پروژه، منطبق بر ابتدای سال شمسی یا میلادی باشد. به‌عنوان مثال، پروژه‌ای را در نظر بگیرید که فاز ساخت آن در ابتدای تیر ماه سال ۱۳۸۶ شروع می‌شود و طول فاز ساخت آن هم سه سال است. آنگاه شروع فاز بهره‌برداری در ابتدای تیرماه ۱۳۸۹ خواهد بود و قائدتاً بر اساس تقویم شمسی، دوره اول فاز بهره‌برداری، ۹ ماهه خواهد شد. این مورد که دوره اول فاز بهره‌برداری یک پروژه در نرم‌افزار کامفار بر خلاف سال‌های آتی فاز تولید دوازده ماهه نباشد، ممکن است گاها صورت‌ها و شاخص‌های مالی را تا حدی برای خواننده گزارش با ابهام مواجه کند. در واقع، همسان نبودن طول دوره سال‌های فاز بهره برداری، حالت مطلوبی در گزارش‌های خروجی نخواهد بود.
جهت رفع این مشکل، دو راهکار وجود دارد. راهکار اول تغییر دادن فیلد ماه تهیه ترازنامه (Month of Balance) در نرم‌افزار کامفار و تنظیم آن بر روی ماه انتهای فاز ساخت است. در این حالت، تمام دوره‌های فاز بهره‌برداری، دوازده ماهه خواهند شد. بدین ترتیب که سال اول بهره‌برداری از ابتدای ماه مرداد تا انتهای تیر ماه سال بعد در نظر گرفته خواهد شد.
راه‌کار پیشنهادی دوم، بدون تغییر دادن فیلد ماه تهیه ترازنامه (Month of Balance) در نرم‌افزار COMFAR و با استفاده از یک تقویم فرضی خاص پروژه مورد مطالعه است. در واقع، به جای استفاده از تقویم های شمسی و میلادی، یک تقویم فرضی خاص پروژه تعریف می‌کنیم که شروع پروژه در ماه اولِ سال اول آن تعریف خواهد شد و بدین ترتیب شروع فاز بهره‌برداری در مثال فرضی بالا، ابتدای سال چهارم تقویم فرضی خواهد بود.
نکته تکمیلی در خصوص راه‌کار دوم، مربوط به زمانی است که طول فاز ساخت پروژه، ضریب صحیحی از دوازده ماه نباشد. مثلا دو سال‌ونیم باشد. پیشنهاد کاربردی در این حالت، تنظیم کردن نقطه شروع پروژه بر ماه هفتمِ سال اول در تقویم فرضی عنوان شده در نرم‌افزار کامفار است. در این حالت نیز شروع فاز بهره برداری، در ماه اولِ سال چهارم خواهد بود. (منبع: COMFAR.org)

——————————————————————————————————————————————————-

۴. تنظیم صحیح فیلد تاریخ محاسبه خالص ارزش فعلی در نرم‌افزار کامفار

چنانچه هدف از محاسبه شاخص خالص ارزش فعلی کل سرمایه‌گذاری و حقوق صاحبان سهام، صرفاً تعیین علامت آن و تعیین توجیه‌پذیری کلی پروژه باشد، آنگاه اهمیتی ندارد که فیلد تاریخ محاسبه خالص ارزش فعلی در نرم‌افزار کامفار روی کدام گزینه تنظیم شده باشد. چراکه مقدار عددی شاخص Net Present Value کاملا به نقطه زمانی منتخب جهت محاسبه ارزش زمانی هزینه‌ها و درآمدها وابسته است، اما علامت شاخص NPV وابستگی به نقطه زمانی هدف منتخب ندارد.
حال چنانچه مقدار عددی شاخص خالص ارزش فعلی نیز در خروجی‌های نرم‌افزار کامفار نیز مورد نظر باشد، آنگاه باید فیلد تاریخ محاسبه خالص ارزش فعلی با دقت انتخاب شود. نکته حائز اهمیت در خصوص نحوه محاسبه شاخص ان‌پی‌وی در نرم‌افزار کامفار آن است که کامفار، مشابه اکسل، هزینه‌ها و درآمدهای ثبت شده در هر سال را متعلق به نقطه پایانی آن سال می‌داند. بنابراین، چنانچه فیلد تاریخ محاسبه شاخص NPV روی نقطه ابتدای سال اول تنظیم شود. آنگاه هزینه‌ها و درآمدهای ثبت شده در سال اول نیز یک سال به عقب تنزیل خواهند شد. درست مشابه نحوه محاسبه تابع ان‌پی‌وی اکسل.
بر اساس توضیحات ارائه شده در خصوص منطق محاسبه شاخص NPV در نرم‌افزار کامفار و اکسل، چنانچه سال اول را سال صفر فرض کنیم و قصد یک سال تنزیل شدن هزینه درآمدهای سال اول را نداشته باشیم، آنگاه باید فیلد تاریخ محاسبه شاخص Net Present Value را روی گزینه دوم (نقطه پایانی سال اول) تنظیم کنیم که پیش‌فرض کامفار نیز همواره روی همین گزینه است. نکته قابل ذکر دیگر در فهم محاسبه خالص ارزش فعلی در نرم‌افزار کامفار، توجه به این نکته است که عدد مربوط به خالص جریان نقدی ستون آخر در جدول جریانات نقدی تنزیل شده (ستون ارزش اسقاط) کاملا مشابه عدد سال آخر پروژه تنزیل می‌شود. منظور اینکه، مثلا اگر عدد خالص جریان نقدی سال آخر پروژه، نه سال تنزیل می‌شود، عدد ستون ارزش اسقاط نیز نه سال تنزیل خواهد شد. (منبع: COMFAR.org)

——————————————————————————————————————————————————-

۵. تشریح دلیل نتایج دوگانه نرم‌افزار کامفار در حالت فعال بودن نتایج دوره‌ای (Periodical Results)

در دو حالت، گزینه نتایج دوره‌ای (Periodical Results) در خروجی‌های نرم‌افزار کامفار فعال می‌شود. یکی زمانی که در بخش ساختار برنامه‌ریزی زمانی (Structure of Planning Horizon)، سال‌های فاز ساخت به دوره‌های کوچکتر از یکسال تقسیم‌بندی شده باشد و دیگری زمانی که بر اساس تقویم پروژه، انتهای فاز ساخت و ابتدای فاز بهره‌برداری، به جای انطباق بر روی انتهای ماه دوازدهم سال، بر روی یکی از ماه‌های میانی سال افتاده باشد. در چنین مواردی که گزینه نتایج دوره ای در نتایج کامفار فعال است، انتخاب هر یک از گزینه‌های نتایج سالانه و نتایج دوره‌ای، شاخص‌های مالی متفاوتی را گزارش خواهند داد. با وجود اینکه از نظر علم ریاضی، نتایج هر دو حالت صحیح و کاملا منطقی هستند، اما از لحاظ مفهومی در خصوص تفسیر شاخص‌های مالی پروژه، از آنجا که دوره‌های مالی در فرآیند ارزیابی مالی طرح‌های سرمایه‌گذاری به صورت سالانه تعریف می‌شود و نرخ تنزیل نیز برای دوره‌های مالی، سالانه تعریف می‌شود، لذا شاخص‌های مالی نیز می‌بایست در حالت نتایج سالانه ارائه شود. اما از آنجا که کلیه ذینفعان پروژه‌ها در پروسه تصمیم‌گیری و مطالعات، همواره اولویت را به رویکرد محطاطانه در محاسبات می‌دهند، لذا مرسوم است که در این گونه موارد، شاخص‌های مالی طرح، بر اساس نتایج مربوط به گزینه نتایج دوره‌ای ارائه شود. در تشریح منطق نرم‌افزار کامفار جهت محاسبه شاخص‌های مالی طرح در حالت نتایج دوره‌ای، می‌توان مثال‌های مشابه مثال زیر را با اعدادی فرضی در نرم‌افزار کامفار اجرا نمود.
در نظر بگیرید، پروژه‌ای با فاز ساخت سه ماهه و دوره بهره‌برداری ۱۰ ساله از ابتدای سال ۱ در یک تقویم فرضی تعریف شود. به طوری که پایان فاز ساخت، انتهای ماه سوم سال ۱ و ابتدای فاز تولید، ابتدای ماه چهارم سال ۱ باشد و نقطه محاسبه شاخص خالص ارزش فعلی (NPV) نیز روی نقطه صفر پروژه یا همان ابتدای سال اول تنظیم شده باشد. در این حالت، کامفار جهت تنزیل خالص جریانات نقدی طرح در دوره سه ماهه فاز ساخت، اعداد دوره سه ماهه فاز ساخت را به اندازه بیست و پنج صدم سال (۰.۲۵) معادل سه دوازدهم تنزیل می‌کند، اعداد دوره ۹ ماهه انتهای سال اول یا همان دوره اول فاز تولید را به اندازه یک سال (یک دوره) تنزیل می‌کند، اعداد سال دوم تولید را به اندازه دو سال تنزیل می‌کند و به همین ترتیب تا انتها.
مثال دوم را با همان سناریوی مثال قبل، در حالتی تصور کنید، که نقطه محاسبه شاخص خالص ارزش فعلی (NPV) روی نقطه انتهای سال اول تنظیم شده باشد. در این حالت، کامفار دوره صفر را دوره نه ماهه انتهای سال اول یا همان دوره اول تولید میداند و جهت تنزیل خالص جریانات نقدی طرح در دوره سه ماهه فاز ساخت، اعداد دوره سه ماهه فاز ساخت را به اندازه منفی هفتاد و پنج صدم سال (۰.۷۵) معادل منفی نه دوازدهم تنزیل می‌کند، اعداد دوره ۹ ماهه انتهای سال اول یا همان دوره اول فاز تولید را به اندازه صفر سال (صفر دوره) تنزیل می‌کند، اعداد سال دوم تولید را به اندازه یک سال تنزیل می‌کند و به همین ترتیب تا انتها.
مثال سوم را با همان سناریوی مثال قبل، در حالتی تصور کنید، که نقطه محاسبه شاخص خالص ارزش فعلی (NPV) روی نقطه انتهای فاز ساخت یا همان انتهای ماه سوم سال اول تنظیم شده باشد. در این حالت، کامفار دوره صفر را دوره سه ماهه ابتدای سال اول یا همان فاز ساخت می‌داند و جهت تنزیل خالص جریانات نقدی طرح در دوره سه ماهه فاز ساخت، اعداد دوره سه ماهه فاز ساخت را به اندازه صفر سال (صفر دوره) تنزیل می‌کند، اعداد دوره ۹ ماهه انتهای سال اول یا همان دوره اول فاز تولید را به اندازه هفتاد و پنج صدم سال (۰.۷۵ دوره) تنزیل می‌کند، اعداد سال دوم تولید را به اندازه یک و هفتاد و پنج صدم (۱.۷۵ دوره) سال تنزیل می‌کند و به همین ترتیب تا انتها.
همچنین، در خصوص نحوه محاسبه شاخص نرخ بازگشت سرمایه در حالت نتایج دوره‌ای لازم به توضیح است چه کامفار و چه اکسل همواره جهت محاسبه شاخص IRR، با متغیر قراردادن نرخ تنزیل در ضابطه محاسبه NPV، به دنبال نرخ تنزیلی می‌گردند که مقدار عددی خالص ارزش فعلی پروژه دقیقا معادل صفر گردد و مقدار عددی نرخ تنزیل حاصل شده را به عنوان مقدار IRR پروژه ارائه می‌کنند که این رویکرد، هم در حالت نتایج دوره‌ای و هم در حالت نتایج سالانه در خروجی‌های نرم افزار کامفار و اکسل صادق است.

همچنین چنانچه گاهی با وجود مثبت بودن مقدار عددی NPV، اما نرم‌افزار پیغام منفی بودن خالص ارزش فعلی کل یا منفی بودن خالص ارزش فعلی حقوق صاحبان سهام را نشان می‌دهد، به این علت است که نتیجه محاسبه شاخص در حالت نتایج سالانه مثبت اما در حالت نتایج دوره‌ای منفی شده است و مقدار آن، صرفاً با فعال کردن و انتخاب گزینه نتایج دوره‌ای قابل مشاهده است. (منبع: COMFAR.org)

——————————————————————————————————————————————————-

۶. تشریح عملکرد قابلیت تحلیل تفاضلی در نرم‌افزار کامفار (Incremental Analysis)

در دو حالت می‌­توان از قابلیت تحلیل تفاضلی نرم­‌افزار کامفار استفاده نمود.

حالت اول زمانی است که فعالیت یک شرکت در دو سناریو، یکی ادامه فعالیت بر اساس وضعیت فعلی و دیگری اجرای طرح توسعه یا نوسازی شرکت تعریف شده باشد.

حالت دوم که مهم­‌تر و کاربردی­‌تر می­‌باشد، زمانی است که یک پروژه را در دو سناریو می­‌توان اجرا نمود که یکی از سناریوها، هزینه سرمایه­‌گذاری بیشتری دارد (مثل استفاده از تکنولوژی پیشرفته‌تر) که منجر به هزینه­‌های تولید سالیانه کمتر یا درآمد سالیانه بیشتر می­‌شود. در این حالت، با هدف مقایسه دو سناریو به منظور ارزیابی توجیه­‌پذیری سرمایه­‌گذاری بیشتر در سناریوی دوم می­‌توان از این آیتم استفاده کرد که آیا این سرمایه­‌گذاری بیشتری که در سناریوی دوم انجام می­‌شود، منجر به ایجاد جذابیت بیشتر در شرایط سرمایه­‌گذاری و بهبود در مقدار عددی شاخص­‌های مالی پروژه خواهد شد یا خیر؟

باید توجه داشت که قابلیت تحلیل تفاضلی، صرفاً در حالتی فعال خواهد بود که دو فایل با ساختار زمانی یکسان در فاز ساخت و فاز بهره­‌برداری تعریف شده باشند. تحلیل تفاضلی، برای جداول جریانات نقدی و جریانات نقدی تنزیل شده فعال می­‌شود.

جدول تحلیل تفاضلی برای دو سناریوی انتخاب شده، شاخص‌­های نرخ­ بازگشت سرمایه، دوره بازگشت سرمایه عادی و متحرک و خالص ارزش فعلی کل سرمایه­‌گذاری و خالص ارزش فعلی حقوق صاحبان سهام را ارائه می­‌کند. شاخص­‌های ارائه شده در جدول تحلیل تفاضلی، به عایدی بیشتر سالیانه در مقابل سرمایه­‌گذاری اولیه بیشتر طرح نگاه می­‌کنند. به عنوان مثال، فرض کنید در سناریوی اول برای اجرای یک پروژه با فاز ساخت یک ساله و فاز بهره­‌برداری بیست ساله، ۱۰۰ واحد پولی سرمایه­‌گذاری ثابت اولیه، منجر به ایجاد خالص جریانات نقدی سالیانه ۳۰ واحدی شود. فرض کنید چنانچه در همین پروژه، در سناریوی دوم، به جای ۱۰۰ واحد پولی سرمایه­‌گذاری اولیه، از یک تکنولوژی پیشرفته­‌تر که نیازمند ۱۲۰ واحد پولی است استفاده شود که خالص جریانات نقدی سالیانه را از ۳۰ واحد پولی به ۴۰ واحد پولی افزایش می­‌دهد. حال سوال اینجاست که آیا این ۲۰ واحد پولی سرمایه­‌گذاری ثابت اولیه بیشتری که در سناریوی دوم نسبت به سناریوی اول انجام می­‌شود، در مقابل افزایش ۱۰ واحد پولی که سالیانه در خالص جریانات نقدی ایجاد می­‌شود، توجیه دارد یا خیر؟ برای پاسخ­‌دهی به این سوال، تحلیل تفاضلی نرم­‌افزار کامفار، سه جدول جریانات نقدی تنزیل شده (Discounted Cash Flow) را ارائه می­‌کند. جدول جریانات نقدی تنزیل شده سناریوی اول و دوم و جدول جریانات نقدی تنزیل شده تفاضل دو سناریو.

باید توجه داشت که مقدار عددی شاخص­‌های مالی سناریوی دوم، معادل میانگین وزنی شاخص­‌های مالی سناریوی شماره یک و شاخص­‌های مالی تفاضل دو سناریو خواهد بود. در مثال عنوان شده، نرخ بازگشت سرمایه در سناریوی اول، حدوداً معادل ۳۰ درصد و در تفاضل دو سناریو، حدوداً معادل ۵۰ درصد است که میانگین وزنی آنها (بر اساس حجم سرمایه­‌گذاری ثابت اولیه) حدوداً معادل ۳۳ درصد می­‌باشد که معادل نرخ بازگشت سرمایه سناریوی دوم است.

قابلیت تحلیل تفاضلی، از طریق آیتم ۲۷ اُم در نوار ابزار گرافیگی نرم‌افزار کامفار، قابل استفاده است. (منبع: COMFAR.org)

——————————————————————————————————————————————————-

۷. روش محاسبه اصل و فرع اقساط وام در روش سالواره در نرم‌افزار کامفار (Annuity Loan)

برخلاف روش اصل اقساط مساوی یا Constant Principle که گزینه اول در لیست انواع وام در نرم‌­افزار کامفار است و اصل اقساط یا Loan Repayment را مساوی تقسیم می­‌کند و بهره را بر اساس مانده از اصل وام محاسبه می­کند که مجموع اصل و فرع اقساط روند نزولی خواهد داشت، روش سالواره یا Annuity، مجموع اصل و فرع اقساط را به صورت مساوی تنظیم می­‌کند. در واقع، از آنجا که همواره، مبلغ بهره بر اساس درصدی از مانده از اصل وام محاسبه خواهد شد و روند نزولی دارد، لذا اصل وام را ناچاراً، به صورت صعودی توزیع می­‌نماید که مجموع اصل و فرع اقساط در طول دور بازپرداخت، یکسان و مساوی حاصل شود.

اما چنانچه خواسته باشید با همین منطق محاسباتی که کامفار در وام سالواره استفاده می­‌نماید در اکسل هم به صورت دستی محاسبات را انجام دهید، در خصوص نحوه محاسبه مبالغ اصل و فرع اقساط، توضیح اینکه ابتدا مبلغ وام، نرخ بهره به درصد و تعداد اقساط را در اکسل ثبت کنید. سپس در یک سطر، به تعداد اقساط وام، ستون ایجاد کنید و از عدد یک تا n، شماره­‌گذاری نمائید و عنوان این سطر را شماره اقساط بگذارید. حالا برای تعیین مبلغ اصل اقساط در هر نوبت، یک سطر در زیر سطر شماره اقساط با عنوان ضریب نسبی اقساط ایجاد نمائید و ضریب قسط اول را معادل یک ثبت کنید. سپس ضریب قسط دوم را مساوی با ضریب قسط اول ضرب­‌در (یک به علاوه نرخ بهره موثر دوره) ثبت کنید (مثل ۱+۰.۱۸ یا ۱+۰.۰۴) و همین را تا آخرین قسط بکشید و ادامه دهید تا ضریب همه اقساط مشخص شود. منظور از نرخ بهره موثر دوره، حاصل­‌ضرب نرخ بهره وام در فاصله بین اقساط با واحد سال است. یعنی اگر فاصله بین اقساط، یک ماهه بود، یک‌دوازدهم نرخ بهره وام را به عنوان نرخ بهره موثر دوره در نظر بگیرید و چنانچه، بازپرداخت اقساط به صورت شش ماهه بود، یک‌دوم نرخ بهره وام را به عنوان نرخ بهره موثر دوره در نظر بگیرید. در انتهای سطر ضریب نسبی و در ستون n+1، جمع کل اعداد حاصل در سطر ضریب نسبی اقساط را محاسبه نمائید.

حالا در سطر سوم، سهم نسبی هر قسط از اصل وام را بر اساس تقسیم ضریب نسبی آن قسط بر جمع کل ضرایب، محاسبه نمائید و عنوان سطر سوم را سهم نسبی اقساط از اصل وام بگذارید. حال از حاصل­‌ضرب مبلغ وام در سهم نسبی هر قسط، مبلغ اصل وام در هر قسط را در سطر چهارم محاسبه نمائید و همین عنوان را در ابتدای سطر ثبت کنید. حالا از آنجا که فرض نرم­‌افزار کامفار بر پرداخت قسط در انتهای هر دوره است، باید مبلغ بهره در طول دوره‌ی مربوط به قسط اول را محاسبه کنیم. بنابراین، عنوان سطر پنجم را، مبلغ بهره در هر قسط ثبت کنید و مقدار بهره در قسط اول را از حاصل­‌ضرب مبلغ وام در نرخ بهره موثر دوره محاسبه نمائید. چراکه در طول دوره‌ی مربوط به قسط اول، تمام مبلغ وام در تعیین مبلغ بهره لحاظ خواهد شد. در این مرحله، فقط مبلغ بهره در قسط اول را تکمیل می­کنیم.

حالا سطر ششم را با عنوان مجموع اصل و فرع هر قسط ایجاد کنید و مقدار آن را برای قسط اول محاسبه نمائید. سپس مقدار مربوط به مجموع اصل و فرع سایر اقساط را نیز مساوی با مقدار قسط اول بگذارید و تا انتها بکشید و ادامه دهید. چراکه هدف روش سالواره دقیقاً همین یکسان بودن مجموع اصل و فرع وام در هر قسط است. در مرحله آخر، جهت تکمیل شدن مبلغ بهره در هر قسط، می­‌بایست، مقدار بهره در اقساط دوم تا آخر را از تفریق سطر مبلغ اصل وام در هر قسط از سطر مجموع اصل و فرع وام در هر قسط محاسبه نمائید. در نظر داشته باشید که در خروجی­‌های نرم­‌افزار کامفار، مبالغ مربوط به بازپرداخت اصل و فرع وام که در سطرهای Loan Repayment و Financial Cost نمایش داده می­‌شود، به صورت سالانه ارائه می­شود و چنانچه بازپرداخت وام شما ماهانه یا شش ماهه است، باید مجموع اقسط یک سال را با خروجی­‌های کامفار مقایسه نمائید.

توجه داشته باشید که مبلغ بهره در هر قسط را به صورت مستقیم نیز می­‌توانید محاسبه نمائید. بدین معنی که هم در روش Constant Principle و هم در روش Annuity  که به روش­‌های اصل اقساط مساوی و سالواره معروف هستند، همواره، مبلغ بهره در هر قسط، از حاصل­‌ضرب نرخ بهره‌ی موثر دوره در مبلغ مانده از اصل وام محاسبه می­‌گردد. (منبع: COMFAR.org)

——————————————————————————————————————————————————-

۸. نحوه محاسبه اجزاء سرمایه در گردش در خروجی‌ نرم‌افزار کامفار  

سرفصل “کالای در جریان ساخت – Work in Progress”، ضریبی از “هزینه­‌های تولید کارخانه” یا (Factory Cost) اسـت که این ضـریب، از تقسیم “روزهای پوشش” به ۳۶۰ محاسبه می­‌گردد. توضیح اینکه، “هزینه‌­های تولـید کارخـانه”، اولین سـطر آبی‌­رنـگ در جدول کل هزینه­‌های تولید است.

سرفصل “کالای ساخته شده – Finished Product”، ضریبی از “هزینه‌­های عملیاتی” یا (Operating Cost) است که این ضریب، از تقسیم “روزهای پوشش” به ۳۶۰ محاسبه می­‌گردد. توضیح اینکه، “هزینه‌­های عملیاتی”، دومین سطر آبی­‌رنگ در جدول کل هزینه­‌های تولید است.

سرفصل “حساب دریافتنی – Account Receivable”، معادل ضریبی از “هزینه‌های عملیاتی به علاوه‌ی هزینه‌های بازاریابی” در نـظر گرفته می‌­شود. که این ضـریب، از تقسـیم “روزهای پوشـش” به ۳۶۰ مـحاسبه می‌­گردد.

سرفصل “حساب­‌های پرداختنی – Account Payable” برای هر آیتم، معادل ضریبی از هزینه سالانه همان آیتم در نظر گرفته می‌­شود. که این ضریب، از تقسیم “روزهای پوشش” به ۳۶۰ محاسـبه می‌­گردد.

سرفصل “موجودی نقد – Cash in Hand”، معادل ضریبی از مجموع هزینه­‌های اقلام ششم تا یازدهم لیست هزینه­‌های تولید (تعمیرات تا اداری) در نظر گرفته می‌­شود. که این ضریب، از تقسیم “روزهای پوشش” به ۳۶۰ محاسبه می­‌گردد.

مقدار عددی مربوط به زیرمجموعه‌های موجودی کالا نیز، معادل ضریبی از هزینه سالیانه همان آیتم در نظر گرفته می‌­شود. که این ضریب، از تقسیم “روزهای پوشش” به ۳۶۰ محاسبه می­‌گردد.

همچنین لازم به توضیح است، طبق استاندارد سازمان توسعه صنعتی ملل متحد (یونیدو)، سرفصل هزینه تبلیغات و بـازاریابی، خـارج از چارچـوب هـزینه‌­های عـملیاتی است و بر همین اسـاس، محاسـبه سرمایه­‌درگردش مورد نیاز طرح، بدون در نظر گرفتن سرفصل بازاریابی انجام می­‌گیرد. در واقع، بر اساس دیدگاه حاکم بر استاندارد یونیدو، تبلیغات و بازاریابی، فرآیندی مجزا از تولید است و درآمدهای فروش محصولات طرح می­‌بایست به عنوان منبع تامین مالی هزینه­‌های بازاریابی مورد استفاده واقع شود. (منبع: COMFAR.org)

——————————————————————————————————————————————————-

استفاده از مطالب ارائه شده در این صفحه در سایر وبسایت‌ها، در صورت ذکر منبع (COMFAR.org) بلامانع است.

توضیح: کلیه نکات ارائه شده در این صفحه، یادداشت‌های مدیر گروه مطالعات سرمایه‌گذاری‌های صنعتی، آقای مهندس کربلایی‌فر ، مدرس نرم‌افزار کامفار می‌باشد.